سطح : متوسط

خانه های ضعيف (1)

چگونگی ارزيابی يک وضعيت بر مبنای اجزاء و عناصری مانند: برتری ماتريالی ،گسترش و هماهنگی سوارها ، وضعيت شاه ، قطرها و ستونهای باز ، مرکز و فضا ، ساختار پياده ای و خانه های ضعيف ، برتری دو فيل و .... صورت می گيرد. بازيکنان بزرگ و تئوريسين های معروفی در مورد اولويت بندی اين عناصر نظرهای مختلفی ارائه کرده اند مثلأ آرون نيمزوويچ به ساختار پياده ای و ضعفهای ثابت اهميت بيشتری می داد در حالی که  زيگبرت تاراش وضعيت سوارها را در اولويت بالاتری از ساختار پياده ای به حساب می آورد و می توان به مواردی بسيار از اين قبيل نيز اشاره نمود . در آينده به نظرات بزرگان شطرنج و چگونگی ارزيابی کردن يک وضعيت بيشتر خواهيم پرداخت اما در ابتدا سعی خواهيم نمود که اين عناصر را تک به تک مورد بررسی قرار دهيم تا با ديد بازتری به ارزيابی يک وضعيت اقدام نماييم.

نکته : خانه هايی که با پياده کنترل نمی شوند را خانه های ضعيف می گويند. اگر اين خانه ها در اردوگاه دشمن ايجاد شوند می توانند برای سوارهاي ما (مخصوصأ اسبها ) پايگاههای استراتژيکی مهمی محسوب شوند.

تذکر: خانه های ضعيف بخودی خود ضعف محسوب نمی شوند.و در کل ضعف در شطرنج به چيزی اطلاق می شود که بتوانيم از آن استفاده کنيم.

نمونه اول

 سفيد:تامسون

 سياه:مورفی

 نيويورک1857

Thompson – Morphy

(New York, 1857)

 1…, e4!

 مورفی هميشه بازی را باز می کند به خصوص اگر شاه حريف نيز در مرکز باشد!

2. dxe4 , dxe4 3. Ng1?!

 سفيد بهتر بود چنين بازی می کرد.

3.Qxe4,Re8 4.Be6,Nf8(4…,Bxe6 5.fxe6,Qd6!?)

 اما اگر:

3.Nxe4?,Bxf5

 و اسب e4 نمی تواند از آچمزی رهائی پيدا کند.

3…, Ne5!

 يورش بسوی خانه d3 ، ملاحظه می کنيد که اکنون خانه d3 با هيچ پياده ای کنترل نمی شود و يک خانه ضعيف است. اين خانه می تواند يک پايگاه مناسب برای سوارهاي سياه باشد.

 نکته : اگر يك اسب در عرض چهارم کاشته شود می تواند هم در حمله شركت داشته باشد و هم در دفاع موثر ظاهر شود ، اگر اسب در عرض پنجم کاشته شود امکانات حمله ای بسيار خوبی برای ما ايجاد می کند اما اگر اسب در عرض ششم کاشته شود می توانيم پيروزی را از آن خود بدانيم.

4. Ke2 , Bxe3 5. fxe3

 اگر:

5.Nxe4,Nxf2 6.Nxf2,Bxf5

 و سياه می برد.

5…, Qh4

 و سفيد چند حرکت بعد تسليم شد.

نمونه دوم

سفيد:ليليانتال

 سياه:ماکوگونوف

 تفليس 1937

Lilienthal -  Makogonov

Tbilisi 1937

 در نگاه اول وضعيت کاملأ مساوی بنظر می رسد .اما فعال بودن سوارهای سياه اين امکان را برای سياه ايجاد می کند که بتواند از ضعف خانه d3 نهايت استفاده را ببرد.

1…, Rd8! 2. Rfd1 , Qe4!

سياه دارد نيروهای خود را روی خانه ضعيف d3 متمرکز می کند.

3. Kf1 , e5!

 نکته : خانه های ضعيف را با پياده ها کنترل کنيد تا پايگاه مقاومتری برای سوارهای شما باشند.

4. a3 , Qf5 5. Ne1

 اگر:

5.b4,Nd3 6.e4?,Nxc1

 و سياه می برد.

5…, e4

6. b4 , Nd3 7. Nxd3 , exd3

 نکته : معمولأ سعی می شود که خانه ضعيف با پياده اشغال نشود چون ضعف خانه ضعيف را پوشش می دهد. اما در اينجا وضعيت کاملأ فرق می کند پياده d3 اکنون تبديل به يک پياده رونده خطرناک شده و بعبارتی تغييری که در وضعيت ايجاد شده تبديل يک برتری به يک برتری ديگر است. تبادل برتريها يکی از مهمترين بخشهای درک مفاهيم شطرنج است.

8. Qf3 , Qe5

با برتری واضح سياه.