سطح : متوسط

برتری گسترشی(1)

گسترش يکی از مهمترين اصول بازی شطرنج است. مهره های شما هر چه بيشتر در بازی شرکت داشته باشند، امکانات بيشتری برای حمله کردن برای شما ايجاد می شود.

با بررسی چند بازی که در آن يکی از طرفين با استفاده از برتری گسترشی خود به پيروزی رسيده و يا يك طرف بخاطر عدم گسترش دادن مهره های خود شکست خورده، سعی خواهيم نمود اهميت گسترش را نشان دهيم.   

نمونه اول

سفيد:شولتن

سياه:مورفی

نيويورک1857

Schulten - Morphy,P

(New York, 1857)

1. e4 , e5 2. f4 , d5 3. exd5 , e4!

سياه با اين حرکت مانع از گسترش اسب g1 سفيد می شود.

نکته: ضعيف کردن مهره های دشمن، قدرت مهره های شما را افزايش می دهد.

4. Nc3?!

بهتر بود سفيد سريعأ با حركت d3 به پياده e4 حمله می کرد.  

4…, Nf6 5. d3 , Bb4

توجه کنيد که سياه با گسترش دادن مهره های جناح شاه به سرعت آماده قلعه رفتن می شود.

نکته: گسترش شما موقعی تکميل می شود که شما شاهتان را در موقعيت مناسبی قرار داده باشيد. قلعه رفتن يکی از مهمترين حرکات گسترشی در شروع بازی است چون هم شاه را به مکان امنی می بريم و هم رخها را وارد صحنه بازی می کنيم.

6. Bd2 , e3!!

يک قربانی پياده زيبا با ايده باز کردن ستون e و استفاده از برتری گسترشی.توجه داشته باشيد که سياه می توانست با exd3 نيز ستون e را باز کند ولی تفاوت در اينجاست که پس از exd3 سفيد با Bxd3 فيل f1 را گسترش می دهد و سپس با Nge2 آماده قلعه رفتن و تکميل گسترش خود می شود. در حالی که اکنون پس از حرکت e3!!  هم فيل در f1 می ماند و هم فيل d2 مجبور به حرکت دوباره می شود.

نکته: در شروع بازی يک سوار را دو بار نبايد حرکت دهيم.(مگر اينکه دليل موجهی برای اين کار داشته باشيم.) چون حق گسترش را از بقيه مهره ها سلب می کند.

7. Bxe3 , 0-0!

نکته: هيچگاه به شکار پياده نرويد بويژه هنگامی که بازی حالت باز دارد چون پيشی گرفتن در گسترش در بسياری از مواقع از شکار پياده مهمتر است و بخاطر داشته باشيد که در شروع بازی بعضی اوقات بدست آوردن يک تمپو از يک پياده با ارزشتر است.

8. Bd2 , Bxc3 9. bxc3 , Re8+10. Be2 , Bg4!

وارد کردن فشار بر مهره آچمز شده و همچنين جلوگيری کردن از Nf3 زيرا با Bxf3 مواجه می شود.

11. c4?

توجه نکردن به گسترش مهره ها. بهتر بود سفيد با Kf2 خود را از فشار ستون e و آچمزی خلاص می کرد و امکان گسترش اسب g1 را نيز فراهم می نمود.

11…,c6!

حمله کردن به پياده d5 و باز کردن ستون d .

نکته: هنگامي كه مهره هايتان گسترش بهتري دارند بازي را باز کنيد.

12. dxc6?

سفيد با اين حرکت اشتباه ؛ اسب حريف را نيز وارد صحنه بازی می کند.حرکت Kf1(2) بهتر بود.

12…,Nxc6

اکنون سياه تهديد Nd4 را با ايده فشار آوردن بر روی مهره آچمز شده e2 را ايجاد کرده.

13. Kf1

آزاد کردن فيل e2 از آچمزی...اما ديگر بسيار دير است زيرا:

13…,Rxe2!

ضربه نهائی...اکنون سفيد هيچ دفاعی در برابر Nd4 ندارد.

14. Nxe2 , Nd4

15. Qb1 , Bxe2+ 16. Kf2 , Ng4+ 17. Kg1 , Nf3+!

تصفيه کردن خانه d4  برای وزير!

18. gxf3 , Qd4+ 19. Kg2 , Qf2+ 20. Kh3 , Qxf3+ 21. Kh4 , Nh6

و سفيد تسليم شد. زيرا هيچ راهی برای رهايی از مات وجود ندارد.